| سید مهدی سیدی |
در طول این سال‌ها، دگراندیشان در مطبوعات و سایت‌های ایرانی یادداشت‌هایی تولید کرده‌اند که می‌کوشد اهمیت پیاده‌روی اربعین را کم‌نمایی و یا سانسور کند و حتی تلاش دارد با حساب و کتاب‌های ساده و عددی اثبات کند اربعین به لحاظ اقتصادی هیچ گشایشی در زندگی مردم منطقه به ویژه عراقی‌ها ایجاد نکرده است و در مقابل، این مسافرت ابزاری شده است برای تلف شدن سرمایه ایرانیان در سرزمین دیگر. آنان حتی پا را از این فراتر گذاشته و اربعین را جنسی از نمایش حکومتی می‌پندارند که می‌خواهد با یک شو تبلیغاتی دهان مخالفان خود را ببندد و پایه‌های سیاسی خود را استوار کند!
اما در مقام پاسخ؛ چند نکته قابل بیان است:
1) اساساً این جنس ورود به حوزه «مطالعات اربعین» صحیح نیست؛ چراکه نمی‌شود رویکرد تمدن‌ساز اربعین را در حد یک سفر سیاحتی توریستی تقلیل داد. نمی‌شود همانجور که سفر به ترکیه و مالزی و کانادا را به چرتکه می‌سپاریم و سهم درآمد اقتصادی کشورهای مقصد را از گردش مالی توریسم جهانی محاسبه می‌کنیم؛ با همان ماشین‌حساب خواص اربعین را محاسبه کنیم. چراکه جنبه‌های معرفتی هویتی اربعین در ساخت تمدن نوین اسلامی از همه چیز مهم‌تر است.
2) به فرض اینکه بخواهیم آثار اقتصادی اربعین را در زندگی مردمان منطقه محاسبه کنیم نیازمند مطالعات جدی میدانی و پژوهش‌های پیچیده اقتصادی هستیم. به صرف مشاهده چهارتا عکس و گوش دادن به خاطرات چند نفر از زائران بازگشته از اربعین که نمی‌توان اثر اقتصادی اربعین را کتمان کرد؛ که مثلا موکب‌ها فقیر بودند و جاده‌ها خاکی بود و ظرف‌های یکبار مصرف گوشه خیابان‌ها تلنبار شده بود؛ آن‌وقت نتیجه بگیریم که اربعین باعث فقر است!
3) حتی با نگاه سطحی و عامیانه نیز نمی‌توان منکر آثار پیشرونده اقتصادی اربعین شد. فقط به یک نمونه ساده دقت بفرمایید. در مدت سفرهای اربعین بالغ بر 600 میلیون وعده غذایی (اصلی و میان وعده) بین زوار توزیع می‌شود. آیا این حجم از تدارک، نمی‌تواند به رونق تولید و اشتغالزایی در این سرزمین بینجامد؟ حال محاسبه کنید اثرات اقتصادی حمل و نقل زمینی و هوایی، توسعه زیرساخت‌ها، خرید و فروش‌های محلی، تجارت مسافری و امثالهم.
4) کسی با این معنا مخالف نیست که اربعین باید سهمی عظیم‌تر در توسعه اقتصادی فرهنگی سیاسی منطقه بردارد و تا وضعیت مطلوب فاصله بسیاری داریم، اما اینگونه یادداشت‌های احتمالا غرض ورزانه در لباس تحلیل‌های علمی، چه گرهی از کار می‌گشاید جز ایجاد حس یأس و ناامیدی و مقابله جویی با یک حرکت جهانی رو به توسعه؟
بی‌تردید، اجتماع شیعیان در اربعین حسینی، بی‌نظیرترین تجمع انسانی در دنیا است. اجتماعی که در تاریخ، ممتاز و در دنیا مثال‌زدنی است. درست است که رسانه‌های غرض‌ورز جهانی، در این سال‌ها کوشیده‌اند به هر نحو ممکن این پدیده شگفت‌انگیز را زیر تیغ سانسور و بایکوت رسانه‌ای، کم اثر و بی‌اهمیت جلوه دهند، اما تحلیلگران منصف می‌دانند چه اعجوبه‌ای در حال رخ دادن است. از هر زاویه که به این مسئله پرداخته شود، عقل محاسبه‌گر، مدهوش و احساس پاک و زلال آدمیزاد، برانگیخته می‌شود. پس می‌بایست با انصاف و محبت بیشتری با موضوع اربعین مواجه شد.
* این مطلب در خبرگزاری فارس منتشر شده است.
