| سید مهدی سیدی |
یک شبهه جدی در ذهن بسیاری از ما وجود دارد:
ثروت حاصل تلاش ماست یا اندازه مقدّری دارد که از طرف خداوند به ما تخصیص داده می‌شود. آنچنان که در قرآن، خدا می‌فرماید من در ثروت بعضی را بر بعضی برتری دادم. «وَ اللَّهُ فَضَّلَ بَعضَکُم عَلى بَعْضٍ فِی الرِّزْق» (نحل؛71)
پس اگر اینچنین است تکلیف ما برای کار کردن و پول درآوردن چه می‌شود؟ چگونه باید به این چالش کاربردی پاسخ بدهیم؟
جالب است احادیث محکم و واضحی داریم که می‌گوید آنچه را خدا برای شما تقسیم کرده به شما می‌رسد حتی اگر از آن فرار کنید. به‌عنوان نمونه پیامبر (ص) فرموده‌اند: اگر آدمى همچنان‌که از مرگ مى‌گریزد از روزى مى‌گریخت، باز روزى به او مى‌رسید همچنان‌که مرگ به او مى‌رسد. نظیر این مضمون در ادبیات دینی، زیاد مشاهده می‌شود که اگر نتوانیم آن را به‌درستی تفسیر کنیم در زندگی دچار گیجی یا بی‌حالی می‌شویم.
شاید پیام اصلی اینگونه روایت‌ها چنین باشد که انسان‌ها خود را در کسب رزق و روزی، مستقل و بی‌نیاز ندانند و آگاه باشند فراتر از اراده و تلاش آنان، عناصر دیگری نیز در عالم هستی، بر رزق و روزی بشر مؤثر است و در یک‌کلام باور داشته باشند که تمام مقدرات بشر از صفر تا صد به دست خداوند رزاق و رحمان است.
اما در کنار این مضامین برای اینکه آدم‌ها دست از تلاش مجاز و فعالیت حلال برندارند دسته دیگری از روایت‌ها وجود دارد که همه را دعوت به تلاش و کوشش وافر می‌کند. به‌عنوان نمونه امام عسکرى (ع) می‌فرمایند: مبادا روزى تضمین شده (که درهرحال به تو مى‌رسد) تو را از کار و فعالیت واجب بازدارد.
با این مبنا و معنا ما نیاز به نگاهی ترکیبی داریم که از سویی رزق و روزی را از طرف خدا بدانیم و در کم‌وزیاد آن عناصر فرا مادی و معنوی دیگری را نیز لحاظ کنیم و از سوی دیگر هرگز دست از کار و تلاش سازنده برنداریم. با این نگاه ترکیبی، نه با افزایش روزی دچار تکبر و تجمل می‌شویم و نه با فقر و نداری در یأس و ناامیدی فرو می‌رویم.
